طرز کار یخچال ها

دستگاه هایی مانند آب سرد کن ، فریزر ، کولر گازی و یخچال خانگی را که با مصرف انرژی مقداری گرما را از یک محفظه ( درون یخچال ) می گیرند و به هوای بیرون می دهند ، ماشین سرمازا یا یخچال می نامند .

در ماشین های سرمازا از موادی استفاده می شود که تبدیل آن ها از گاز به مایع یا مایع به گاز آسان است . چنین موادی را مواد سرمازا یا شاره ی یخچالی می نامند .

مواد سرمازا معمولاً مایعات دارای نقطه ی جوش پایین یا گازهای مایعی از قبیل اتیل کلرید یا فرئون هستند . این مواد هنگام تبدیل از حالت مایع به بخار ، گرما جذب می کنند و هنگام تبدیل از بخار به مایع ، گرما از دست می دهند .

یخچال های خانگی نمونه ای از ماشین های سرمازاست . این ماشین به کمک موتور الکتریکی گرمای فضای داخل یخچال را جذب و به بیرون منتقل می کنند  و دمای درون یخچال را پایین می اورند . هر یخچال از یک محفظه با دیواره های عایق ، مجموعه لوله های به هم پیوسته ، یک دستگاه تلمبه ای متراکم کننده ( کمپرسور ) و موتور الکتریکی تشکیل شده است .

در لوله های به هم پیوسته ماده ی سرمازا قرار دارد . ماده سرمازا گازی است مانند آمونیاک که بر اثر کمی فشار و کاهش دما می توانند به مایع تبدیل شود . در این نوع یخچال ها که به نام یخچال های تراکمی معروفند ، هنگامی که موتور به کار می افتد ، پیستون درون استوانه حرکت می کند و بخار سرمازا را به درون استوانه می کشد و بر دریچه ی سمت راست فشار می آورد و آن را باز می کند و به چگالنده می رود .

چگالنده دستگاهی است که بر اثر سرد کردن بخار آن را به مایع تبدیل می کند و گرمای آن را می گیرد . با فشار کمپرسور ، مایع سرمازا در لوله هایی جریان می یابد که در مراحل قبلی از بخار خالی شده اند . هنگامی که مایع به درون این لوله ها رانده شود ، به سرعت بخار می شود . برای اینکه مایع  ، بخار شود گرمایی لازم است که این گرما را مایع از فضای درون یخچال می گیرد و دمای آن را پایین می آورد .

با ادامه ی حرکت موتور یخچال و مصرف انرژی ، فرایند مایع شدن بخار و بخار شدن مایع مرتب تکرار می شود و هر بار مقداری گرما از فضای درون یخچال می گیرد و به فضای بیرون می دهد و به این ترتیب دمای یخچال نسبت به محیط اطراف پایین می آید .

کولر گازی هم مانند یخچال عمل می کند . چشمه سرد کولر درون اتاق و چشمه گرم آن هوای بیرون است . کولر انرژی گرمایی را از اتاق می گیرد و آن را به هوای بیرون می دهد . در لوله های یخچال و کولر ماده ی سرمازا در فضای محدود بخار می شود و گرما را از ان فضا می گیرد و در فضای آزاد از بخار به مایع تبدیل می شود و گرمایی را که از فضای محدود گرفته است ، از دست می دهد .

نکاتی در انتخاب و استقرار یخچال

1. یخچال و فریری انتخاب کنید که مصرف انرژی آن کم و بازده آن بیشتر باشد .

2. حجم یخچال باید با عده افراد خانواده و نیاز آن ها متناسب باشد .

3. یخچال های مجهز به سیستم برفک آب کن اتوماتیک ، برق کمتری مصرف می کنند .

4. یخچال و فریزر باید از دستگاه های گرما زا مانند اجاق گاز ، اب گرم کن ، شوفاژ دور باشد و در مسیر تابش نور خورشید هم نباشد .

5. یخچال باید در یک سطح تراز قرار گیرد ( سطح هموار ) . در غیر این صورت در آن به طور کامل بسته نمی شود و مصرف آن بالا می رود .

6 . سالی یک بار نوار لاستیکی در یخچال و فریزر را دقیقا بازدید و در صورت فرسودگی و پارگی آن را تعویض کنید .

7. اگر موتور کمپرسور یخچال یخچال یا فریزر  را به هر دلیلی خاموش کردید ، برای استفاده مجدد حداقل چهار یا پنج دقیقه صبر کنید .

8 . دمای داخل فریزر همراه یخچال معمولاً 3 تا 4 درجه زیر صفر و دمای دخا محفظه یخچال حدود 5 درجه بالای صفر است . ترموستات این دماها را تنظیم می کند . اگر ترموستات تنظیم نباشد ، غذا ها فاسد یا یخ زده می شوند و مصرف انرژی یخچال بالا می رود .

نکاتی در مورد به کارگیری درست یخچال

1. از بازنگه داشتن و نیز باز و بسته کردن بیهوده ی در یخچال و فریزر بپرهیزید .

2. مواد غذایی را پیش از سرد شدن کامل ، در یخچال و فریزر قرار ندهید تا فشار زیاد بر دستگاه وارد نشود .

3. مواد غذایی را با نظم خاص در فریزر یا یخچال قرار دهید تا هنگام نیاز آن ها را سریعتر بردارید و دستگاه زیاد باز نماند .

4. چنانچه روی ظروف محتوی غذا پوشانده نشود ، بخار متصاعد شده از مواد غذایی در درون یخچال تولید برفک می کند . رعایت این امر برای جلوگیری در ایجاد بوی نامطبوع داخل یخچال و صرفه جویی در مصرف انرژی ضروری است .

5. برفک ها را به طور مرتب آب کنید . هنگامی که قطر برفک به حدود 5 میلی متر برسد ، مصرف انرژی نیز افزایش می یابد .

6 . برای شروع کار یخچال پس از وصل آن به برق ، درجه ترموستات را روی مقدار متوسطی ( مثلاً شماره 4 ) قرار دهید و بگذارید دستگاه حداقل 3 ساعت خالی و با در بسته کار کند تا برودت به حد لازم برسد .

7. در مواقعی که برای مدت کوتاهی خانه را ترک می کنید ، ترموستات یخچال را روی درجه پایین قرار دهید و در هنگام مسافرت دوشاخه را از برق بکشید و یخچال را خالی و تمییز کنید و در ان را باز بگذارید .

منبع : کتاب ماشین ها از مجموعه کتاب های دانش پایه تالیف آقای اسفندیار معتمدی